Ülkemizde kentsel dönüşüm çalışmaları zaman zaman tartışılan bir konudur. Kentsel dönüşümün amacından ziyade ekonomik ve sosyal yansımaları tartışılmaktadır. Oysa kentsel dönüşüm, afet risk planlamalarında olmazsa olmaz bir yöntemdir. Deprem, heyelan, sel gibi afetlere karşı dayanıklı konutlarda yaşamak, modern toplumların bir hakkıdır. Barınma hakkının güvencesi için sağlıklı bir kentsel dönüşüm işleyişine ihtiyaç vardır.
Kentsel Dönüşüm Nedir?
Yapılan konutlarında insanlar gibi bir ömrü vardır. Her konut, zaman geçmesiyle beraber eskir ve bakıma muhtaç hale gelir. Özellikle içinde yaşamın sürdüğü eski konutlar, afetler karşısında dirençsizdir. Başta deprem olmak üzere her türlü afette, ilk olarak eski konutlar hasar almakta ve can kayıpları yaşanmaktadır.
Ülkemizde çok sayıda yapı stoku bozuk konut mevcuttur. İstanbul başta olmak üzere İzmir, Kocaeli, Bursa, Adana, Mersin gibi büyükşehirlerimiz çarpık kentleşmeden muzdariptir. Gecekondular, köyden kente göç döneminde oluşmuş bozuk yapılardır. Barınma ihtiyacının karşılanması için imar izni olmayan arazilere yapılmış konutlardır. Gecekondular, birçok sorunu beraberinde kentlere taşımıştır.
Kentsel dönüşüm, en kısa tanımıyla şehrin bir bölümünün veya büyük bir kısmının belirli projeler kapsamında sistematik bir şekilde, mevcut yapı stoklarının olası depremlere karşı toprak zeminin ve üzerindeki yapının risk değerlerinin belirlenmesi, olası depremde yıkılması ve yıkılırken çevredeki diğer yapılara zarar vermesi olasılıklarının da içine katılarak, riskli toprak zemin ve riskli yapıların kullanım dışına çıkarılarak yerine toprak zeminin yapısına uygun temelli yapıların yapılması ve bu sayede olası depremlerde yaşanabilecek can ve mal kaybının en aza indirilmesi için yapılan kamusal çalışmalardan biridir.
Kentsel dönüşümün nihai amacı, ekonomik olmaktan ziyade yaşam kurtarmaktır. Afetlerin yönetiminde mutlaka başvurulması gereken yollardan biridir.
Kentsel Dönüşüm Tarihi
Kentsel dönüşüm, birinci ve ikinci dünya savaşının ardından uluslararası kamuoyunda araştırılan ve tartışılan bir konu olmuştur. Kentsel dönüşümün temelinde Avrupa'da yıkılan kentlerin, çağdaş görüntüsü ve kültürel mirası korunarak yeniden inşa edilme sürecinde ortaya çıkmıştır. Kentsel dönüşüm, şehir bölge planlama uzmanları, mimarlar, inşaat mühendisleri, çevre mühendisleri başta olmak sosyologların, psikologların, kent tarihçilerinin üzerinde durduğu disiplinlerarası bir alan olarak şekillenmiştir. Günümüzde kentsel dönüşüm çalışmalarında 10'dan fazla bilim dalı faaliyet göstermektedir.
