Sosyal medyada yıllardır dolaşan “Prenses Qajar” fotoğrafı, bıyıklı bir kadının 19. yüzyıl İran’ında güzellik sembolü olduğu ve reddettiği erkeklerin intihar ettiği iddiasıyla viral oldu.
Ancak bu hikâye, gerçeklerden çok uzak. Zahra Khanom Tadj es-Saltaneh, yani Prenses Qajar, sadece bir internet esprisi konusu değil; ressam, yazar, müzisyen, aktivist ve kadın hakları savunucusu olarak tarihe damga vuran bir figür. İşte onun ilham verici hayatı ve yüzeysel bir esprinin ardındaki gerçekler
Pers Prensesi Qajar, nam-ı diğer Zahra Khanom Tadj es-Saltaneh, 1883’te doğdu. Babası, İran’ı 1789-1925 arasında yöneten Qajar Hanedanı’ndan Naser al-Din Shah. Ama o, sadece bir prenses değildi; sanatçı, entelektüel ve cesur bir kadın hakları savunucusuydu!
Tadj, resim yaptı, yazılar yazdı, müzikle uğraştı. Haftalık edebiyat salonları düzenledi; Farsça, Arapça ve Fransızca’yı akıcı konuşuyordu. Onun anıları, bugün bile İran tarihini anlamak için önemli bir kaynak. Ancak internet esprileri sadece bıyığından bahsediyor…
İran'daki dönemin Kadın Özgürlüğü Derneği kurucularından biriydi. Gizli toplantılar düzenledi, mahkemede hicabı çıkaran ilk kadın oldu ve kadın kıyafetleri giydi. İran’ın anayasal devrimini destekledi. Aslında o bir prensesten çok daha fazlası!
Çocukluğu, sarayın hareminde geçti. Anılarında, kölelere yapılan kötü muamelelerden bahsetti. Babasının baskıcı rejimini eleştirdi; eğitimsizlik, kadınlara eşitsizlik ve yoksulluğu Qajar yönetimine bağladı.
Tadj’in kadın hakları tutkusu, kendi deneyimlerinden doğdu. 8 yaşında nişanlandı, 13’ünde babasının savunma bakanının oğlu Sardar Hassan ile evlendirildi. Bu zorunlu evlilik, onun özgürlük arayışını ateşledi.
Evlilikte mutsuzdu. Kocasının sadakatsizlikleri yüzünden, o dönemde tabu olan boşanmayı göze aldı. Dört çocuğuyla (iki kız, iki oğlan) yeni bir hayat kurdu. Son günlerini kızı Touran ve torunu Taj Iran ile geçirdi. Aynı zamanda erkekler onuna evlenmek için can atarken, kendisini bu evliliğe layık görmemişti.
Peki, internet esprilerindeki “güzellik sembolü” iddiası ne kadar doğru? 19. yüzyıl İran’ında kadınlarda bıyık gibi maskülen özellikler beğeniliyordu. Kadınlar, kaş ve bıyıklarını makyajla vurgulardı. Tadj da dönemin modasına uymuştu, hepsi bu! Ancak günümüz güzellik standartlarına uymaması çirkin olduğu anlamına gelmez.
İnternette dolaşan en absürt iddia: “13 erkek, Tadj tarafından reddedilip intihar etti.” Ancak hiçbir kaynakta böyle bir bilgi yok. 13 yaşında zorla evlendirilen Tadj, talipleri reddetme şansına bile sahip değildi. Dolayısıyla bu sadece bir tıklama tuzağı!
