Türkiye’de obezite alarmı: Her 3 kişiden 1'i aşırı kilolu

Obezite Artışı Küresel Bir Sorun Haline Geldi

Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, obezite vücutta aşırı yağ birikimiyle tanımlanan karmaşık ve kronik bir sağlık sorunu. Enerji alımı ve harcanması arasındaki dengesizlik, obezitenin temel nedenleri arasında yer alıyor. DSÖ, vücut kitle endeksi (VKİ) 25’in üzerini aşırı kilo, 30’un üzerini ise obezite olarak kabul ediyor.

Son verilere göre, dünya genelinde 18 yaş ve üzeri 2,5 milyar yetişkin aşırı kilolu ve bunların 890 milyondan fazlası obez. 1990’da 5-19 yaş grubundaki çocuk ve ergenlerin yalnızca %2’si obezken, 2022’de bu oran dört kat artarak %8’e yükseldi.

Türkiye’de Obezite Alarm Veriyor

Türkiye, obezite oranları açısından dünya genelinde kadınlarda 42’nci, erkeklerde ise 60’ıncı sırada yer alıyor. Sağlık Bakanlığı’nın 2017 verilerine göre, Türkiye’de 15 yaş ve üzeri bireylerde obezite oranı %31,5 olarak belirlendi. Bu oran kadınlarda %39,1, erkeklerde ise %24,6 olarak kaydedildi.

Ancak uzmanlar, bu verilerin güncelliğini yitirdiğini ve Türkiye’de obezitenin her geçen gün daha da arttığını belirtiyor. Türkiye’de sağlıksız beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivitenin azalması, yüksek kalorili ve işlenmiş gıdalara yönelim gibi faktörlerin obezitenin artışında önemli rol oynadığı ifade ediliyor.

Özellikle fast food tüketimi, hareketsiz yaşam tarzı ve düzensiz beslenme alışkanlıkları gençler arasında obezitenin yaygınlaşmasına neden oluyor. TÜİK’in 2022 verilerine göre, Türkiye’de her üç kişiden biri obez veya aşırı kilolu. Obezite, yalnızca yetişkinleri değil, çocukları da etkiliyor. Çocukluk çağı obezitesi konusunda da ciddi bir artış söz konusu. Çocukların ekran başında geçirdiği sürenin artması, fiziksel aktivitelerin azalması ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları çocuklarda obezitenin artmasına sebep oluyor.

Uzmanlara göre, Türkiye’de özellikle kadınlarda obezite oranının yüksek olması, düzensiz beslenme alışkanlıkları, hormonal değişiklikler ve hareketsiz yaşam tarzıyla doğrudan ilişkili. Kadınların iş hayatı ve ev yaşamı arasında zaman bulamaması, düzenli egzersiz yapamaması gibi faktörler, obezitenin artmasına neden oluyor. Erkeklerde ise yüksek kalorili beslenme ve özellikle fast food tüketimi obezitenin en büyük tetikleyicileri arasında gösteriliyor.

Türkiye’de bölgesel farklılıklar da dikkat çekiyor. Yapılan araştırmalara göre, büyük şehirlerde yaşayan bireylerde obezite oranı kırsal kesime göre daha yüksek. Kent yaşamının getirdiği hareketsizlik, hızlı ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları, obezite oranlarını artıran faktörler arasında yer alıyor.

Sağlık uzmanları, Türkiye’de obeziteyle mücadele için sağlıklı beslenme bilincinin artırılması, düzenli fiziksel aktivitenin teşvik edilmesi ve özellikle çocukluk çağında doğru beslenme alışkanlıklarının kazandırılması gerektiğine dikkat çekiyor. Obezite oranlarının daha da yükselmemesi için bireysel ve toplumsal düzeyde bilinçlenmenin şart olduğu belirtiliyor.

Obezitenin Sağlığa ve Ekonomiye Etkileri

Obezite, diyabet, kalp hastalıkları, bazı kanser türleri ve uyku bozuklukları gibi birçok sağlık sorununa yol açıyor. Aynı zamanda ekonomik yükü de oldukça büyük. DSÖ’ye göre, eğer önlem alınmazsa obezitenin küresel maliyetlerinin 2030’a kadar yıllık 3 trilyon doları, 2060’a kadar ise 18 trilyon doları aşması bekleniyor.

Obezite Nasıl Önlenebilir?

Uzmanlar, obezitenin büyük ölçüde önlenebilir bir sağlık sorunu olduğuna dikkat çekiyor. Alınabilecek bazı önlemler ise;

• Fast food, işlenmiş ve şekerli gıdalardan uzak durulmalı.
• Düzenli fiziksel aktivite teşvik edilmeli.
• Günlük ekran süresi sınırlandırılmalı.
• Besin çeşitliliği artırılarak sağlıklı diyet alışkanlığı oluşturulmalı.
• Doymuş yağ tüketimi azaltılmalı, zeytinyağı gibi sağlıklı yağlar tercih edilmeli.

Dünya genelinde her yıl yaklaşık 3,7 milyon insanın ölümüne neden olan obeziteye karşı bireysel ve toplumsal düzeyde bilinçlenme büyük önem taşıyor. DSÖ, küresel obezite krizine karşı acil önlemler alınması gerektiğini vurgularken, sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivitenin teşvik edilmesinin en etkili yöntemler arasında yer aldığını belirtiyor.