Sakız çiğneyenler bu haber sizi ilgilendiriyor!

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nin gerçekleştirdiği bir araştırma, sakız çiğnemenin ve diz sallamak gibi tekrarlayan hareketlerin dikkati artırmada etkili olabileceğini ortaya koydu. Özellikle dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan bireyler için umut verici sonuçlar sunan bu çalışma, günlük hayatta kolayca uygulanabilecek bir yöntem olarak dikkat çekiyor. Peki, sakız çiğnemek gerçekten odaklanmayı artırıyor mu? İşte araştırmanın detayları, uzman yorumları ve bu yöntemin sınırları…

Sakız Çiğnemenin Dikkate Etkisi: Bilimsel Bir Keşif

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Berker Duman ve Dr. Kazım Cihan Can liderliğinde yürütülen araştırma, sakız çiğnemenin dikkat üzerindeki etkisini klinik bir deneyle inceledi. Çalışmada, 35’i DEHB tanısı almış, 30’u sağlıklı bireylerden oluşan toplam 65 kişi yer aldı. Yaklaşık 2 yıl süren deneyler, sakız çiğnemenin ve tekrarlayan hareketlerin her iki grupta da dikkat seviyesini artırdığını gösterdi. “Sakız çiğnemek dikkati artırır mı?” sorusu, bu araştırmayla bilimsel bir temele kavuştu.

Araştırma Nasıl Yapıldı?

Deney, dikkat performansını sayısal verilere dönüştüren bir bilgisayar programı kullanılarak tasarlandı. Katılımcılar, 18-35 yaş aralığından seçildi ve eğitim seviyeleri hasta grubuna uyumlu hale getirildi. Deneklerden, 7 dakikalık bir görev sırasında üç farklı senaryoyu test etmeleri istendi:

Sakız çiğnemeden görev yapma,

Sakız çiğneyerek görev yapma,

Diz sallayarak görev yapma.

Her bir katılımcı için testler yaklaşık 1,5 saat sürdü. Sonuçlar, sakız çiğnemenin ve diz sallamanın dikkat performansında anlamlı bir artış sağladığını ortaya koydu. Doç. Dr. Duman, “Literatürde sakızın dikkat üzerindeki olumlu etkisine dair ipuçları vardı. Biz bunu klinik bir örneklemle kanıtladık,” dedi.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

DEHB, doğuştan gelen bir nörogelişimsel bozukluk olarak biliniyor. Çocuklukta görülme sıklığı yüzde 10 civarındayken, yetişkinlikte bu oran yüzde 5’e düşüyor. Hastalığın belirtileri, odaklanma güçlüğü, impulsivite ve hiperaktiviteyi içeriyor. Şiddetli vakalarda akademik başarısızlık, davranış bozuklukları ve madde bağımlılığı riski artarken, hafif vakalar genellikle günlük yaşamda başa çıkılabilir düzeyde kalıyor. Araştırma, bu grup için sakız çiğnemenin destekleyici bir yöntem olabileceğini öneriyor.

Sakız Çiğnemek Herkeste İşe Yarar mı?

Araştırmacılar, sakız çiğnemenin dikkat üzerindeki etkisinin kişiden kişiye değiştiğini vurguluyor. Doç. Dr. Can, “Herkes için ‘sakız çiğnemek dikkati artırır’ diyemeyiz. Bazı bireylerde faydalı olurken, bazılarında etkisiz kalabiliyor,” diyor. Bu nedenle, öğrenciler için “ders çalışırken sakız çiğnemek” bir deneme yöntemi olabilir, ancak tıbbi bir tedavi olarak görülmemeli. Uzmanlar, bunu gündelik bir yaşam tarzı alışkanlığı olarak değerlendirmeyi öneriyor.

Öğrenciler İçin Pratik Bir Çözüm mü?

“Odaklanma sorunu nasıl çözülür?” diye arayanlar için sakız çiğnemek cazip bir seçenek gibi görünüyor. Özellikle sınav dönemlerinde dikkatlerini toplamak isteyen öğrenciler, bu yöntemi deneyebilir. Ancak uzmanlar, bunun bir mucize olmadığını ve etkisinin bireysel farklılıklar gösterdiğini hatırlatıyor. “Sakız çiğnemek, ders çalışırken dikkatimi artırır mı?” sorusuna yanıt arayanlar, bu araştırmayı bir rehber olarak kullanabilir.

DEHB’nin Toplumsal Algısı ve İlaç Talebi

DEHB, toplumda sıkça yanlış anlaşılıyor. Aileler, çocuklarının akademik başarısızlıklarını hemen dikkat eksikliğine bağlıyor. Dr. Duman, “Matematikte başarısız olan her çocukta DEHB yoktur. Bu yanlış algı, ilaç talebini artırıyor,” diyor. Tedavide kullanılan ilaçlar, ciddi yan etkiler barındırıyor ve mutlaka doktor kontrolünde alınmalı. Pandemi sonrası dünyada bu ilaçlara talep 4 kat artarken, Türkiye’de de benzer bir trend görülüyor. Uzaktan tedavi imkanlarının artması, bu talebi körüklüyor.

Sağlıklı Bireylerde İlaç Kullanımı Tehlikesi

Özellikle LGS ve YKS gibi sınavlara hazırlanan öğrenciler ve veliler, dikkat artırıcı ilaçlara yöneliyor. Ancak uzmanlar, sağlıklı bireylerde bu ilaçların faydasız, hatta zararlı olabileceği konusunda uyarıyor. “Dikkat artırıcı ilaçlar sağlıklı kişilerde işe yarar mı?” sorusuna net yanıt: Hayır. Hafif dikkat eksikliği vakalarında ise terapi, ilaçsız bir çözüm sunabilir.