Kayyum nedir, neden atanır? Hangi kurumlara ve kişilere uygulanır?

Son yıllarda sıkça karşımıza çıkan “kayyum atandı” haberleri birçok kişinin kafasında soru işaretlerine neden oluyor. Bir belediyeye, şirkete ya da bazen bir bireyin mal varlığına neden kayyum atanır? “Bebeğe kayyum atandı” gibi haber başlıkları ne anlama gelir? İşte kayyum kavramına dair tüm detaylar…

Kayyum Ne Demektir?

Kayyum ya da kayyım, hukuki ya da idari gerekçelerle bir kişi, kurum ya da mal varlığının geçici olarak yönetimini üstlenmesi için atanan kişidir. Arapça kökenli bu terim, Türkçeye Osmanlıca’dan geçmiştir ve “yönetici”, “koruyucu” anlamında kullanılır. Kayyum atamasının temel amacı; ilgili kişi ya da kurumun haklarını korumak, zarar görmesini önlemek ve işleyişin sağlıklı şekilde devam etmesini sağlamaktır.

Kimler Kayyum Atayabilir?

• Mahkemeler: Şirketlere, bireylere ya da dernek/vakıflara yönelik atamalarda yetkilidir.
• İçişleri Bakanlığı: Belediyelere yönelik idari kayyum atamasını yapar.
• TMSF (Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu): Terör, kara para ve suç gelirleriyle bağlantılı şirketlere el koyma süreçlerinde devreye girer.
• HSK (Hakimler ve Savcılar Kurulu): Adli süreçlerde özel durumlarda yetki sahibidir.

Kimler Kayyum Olarak Atanabilir?

Atanacak kişinin tarafsız, güvenilir ve ehil olması gerekir. Genellikle:

• Kamu görevlileri (defterdar, mal müdürü)
• Avukatlar, mali müşavirler
• Vali veya kaymakamlar gibi üst düzey yöneticiler

mahkeme ya da ilgili merci tarafından kayyum olarak görevlendirilebilir.

Hangi Durumlarda Kayyum Atanır?

• Belediyeler: Terör örgütü bağlantısı, görevden alınma, tutuklanma, hastalık gibi durumlarda İçişleri Bakanlığı tarafından kayyum atanabilir.
• Şirketler: Ortaklar arası anlaşmazlık, yönetim boşluğu, şirketin kötü yönetilmesi ya da mal varlığının tehlikeye girmesi gibi hallerde mahkeme kararıyla.
• Bireyler: Gaiplik, vesayet altına alınma, fiil ehliyeti olmama (örneğin çocuklar veya akli yeterliliği olmayan kişiler) gibi durumlarda mal varlığının korunması amacıyla.

Kayyum Türleri Nelerdir?

1. Kanuni Kayyum: Mahkeme ya da yasalar çerçevesinde, ilgili kişi ya da kurumun rızası olmadan atanan kayyumdur. Genellikle ciddi hukuki sorunların bulunduğu durumlarda devreye girer.
2. İhtiyari Kayyum: Kişinin kendi isteğiyle talep ettiği ve belirli nedenlere (yaşlılık, hastalık, yetersizlik) dayalı olarak yapılan atamadır.