Oval Ofis’te Trump ve Zelenski arasında büyük kavga: Barış başka bahara kaldı

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski arasında bu akşam Oval Ofis’te bir görüşme gerçekleşti. Görüşme’ye Başkan yardımcısı JD Vance da katıldı. Gerek Trump ve gerekse de Vance’ın Zelenskiy’e karşı üstenci tavrı karşısında Zelenskiy’nin sözünü esirgememesi üzerine Amerikan tarihinde görülmemiş bir görüşme daha doğru ifadeyle bir kavga yaşandı. Beyaz Saray’da gerçekleşen kritik Trump-Zelenskiy zirvesi, tarihi bir diplomatik felakete dönüştü. İkili arasındaki sözlü atışma, Ukrayna için ‘en kötü senaryo’ tanımını bile aşan bir duruma yol açtı.

“İnsanların hayatıyla kumar oynuyorsun”

Aslında toplantının kolay geçmeyeceği belliydi. Trump’ın görüşme öncesi Zelenskiy’e yönelik (üçüncü sınıf komedyen, diktatör vs gibi) aşağılayıcı tabirleri, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile samimi diyalogları ve Suudi Arabistan’da Ukrayna’nın dışlandığı doğrudan Rusya – ABD görüşmelerinin yapılması ve üstüne de Trump’ın Ukrayna’nın yeraltı kaynaklarına adeta “çökmeye” çalışması toplantı öncesinde süreci yeterince germişti. Toplantı başında Trump’ın Zelenskiy’nin kıyafetini diline dolaması ve “Ya anlaşma yaparsın ya da biz çekiliriz!” sözleri, toplantının tansiyonunu zirveye çıkardı.

Toplantının gerilimi, Trump’ın “Minnettar olmalısınız, elinizde kart kalmadı. Askeriniz de tükeniyor.” sözleriyle zirve yaptı. Trump, “Biz olmadan elinizde hiçbir kart yok.” diyerek Ukrayna’nın ABD’ye olan bağımlılığını açıkça gözler önüne serdi.

Zelenskiy, Trump’ın Rusya’ya yakınlaşma hamlelerini eleştirirken, Trump ise Ukrayna’yı ABD’ye karşı saygısızlıkla suçladı ve “Milyonlarca insanın hayatıyla kumar oynuyorsun” diyerek sert çıktı. Görüşmenin ana gündemi, Ukrayna’nın zengin maden kaynaklarının ABD’ye ayrıcalıklı erişimini sağlayacak anlaşmaydı. Trump, bu anlaşmayı Ukrayna’ya yapılan milyarlarca dolarlık yardımların karşılığı olarak görüyor.

“Hiç minnettar değilsiniz”

Trump’ın Zelenskiy’yi geçtiğimiz günlerde ‘seçimsiz diktatör’ olarak nitelemesinin ardından kimi gözlemciler bu görüşmede ilişkilerin yumuşayabileceğini öngörmüştü ancak tam tersi oldu, taraflar arasındaki gerilim daha da arttı. ABD Başkan Yardımcısı JD Vance’ın, ‘diplomasi’ vurgusu yapması üzerine Zelenskiy’nin “Ne diplomasisi?” sorusu gerilimi tırmandırdı. Vance, Zelenskiy’yi Başkan’a karşı saygısızlıkla suçladı. Trump, Ukrayna’nın tutumunu eleştirerek, “Minnettar değilsiniz, bu tavırlarla iş yapmamız çok zor” ifadelerini kullandı.

Trump’ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile doğrudan görüşmelere başlaması ve Ukrayna’yı dışarıda bırakması, Kiev’i daha da öfkelendirmişti. Trump, ABD’nin Ukrayna’ya güvenlik garantisi vermeye yanaşmazken, zengin maden kaynaklarına erişim konusunda ısrarcı. “Kazacağız, kazacağız, kazacağız” diyerek maden anlaşmasının şart olduğunu savundu.

Aslında Ukrayna, Trump’ın ikinci başkanlık dönemine aylarca hazırlandı. Zelenskiy ve ekibi, Trump’ı eleştirmekten kaçındı, özel ve kamusal diplomasi kanallarını sürekli açık tuttu. Ancak bu özenli strateji, tek bir toplantıda yerle bir oldu.

Aslında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Zelenskiy’nin ziyaretinden hemen önce Washington’a gelerek Trump’la yumuşak bir zemin oluşturmak istemiş, hatta Trump’ı Ukrayna’yı yalnız bırakmaması konusunda uyarmıştı. Ancak bu çaba, JD Vance’in Zelenskiy’ye yönelik kibirli ve azarlar tondaki sözleriyle yerle bir oldu. Vance’in “Amerika’ya biraz minnet göstermeniz gerekiyor” sözleri karşısında, Zelenskiy alttan almayarak, “Lütfen, yüksek sesle konuşmanın…” demesiyle ipler tamamen koptu. Trump, hemen araya girip Zelenskiy’yi hedef aldı. Trump, medya önünde Ukrayna’yı ‘nankörlükle’ suçlayan bir tirada girişti. Tüm bu sahne, Trump’ın ustaca kurguladığı bir gösterinin parçası olsa gerek. Aslında bu kavganın bir hatadan kaynaklandığı değil, kasıtlı bir pusu izlenimi veriyordu.

Sonuç olarak Ukrayna-ABD ilişkileri, tarihte eşi benzeri görülmemiş bir yara aldı. Aylarca örülen diplomatik köprüler, Trump’ın şovmenliği ve Vance’in kışkırtıcı üslubuyla Rusya – Ukrayna arasındaki savaşın bitirilmesi yönündeki beklentiler başka bir bahara kaldı.